Çocukluk çağının en fazla görülen ayak deformitesi olan düztabanlık konusunda Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç.Dr.Aybars Kıvrak önemli bilgiler verdi.

Düz tabanlık; ayak iç tarafındaki arkın çökmesi ile karakterize ve çocukluk yaş grubunda sıkça görülen bir durumdur. Erkeklerde kızlara göre daha sık görülmektedir. Yine bunun yanı sıra kilolu çocuklarda da daha sık görülür. Genellikle idiopatik (nedeni bilinmeyen) olduğu gibi altta yatan bir hastalığın (nöromuskuler hastalıklar, tarsal koalisyon gibi) habercisi de olabilir. Oluşum mekanizmasında altta yatan ligaman gevşeklikleri ve ayak bileği çevresi kaslarının kontraktürleri suçlanmaktadır.

 Çocuklarda ve erişkinlerde görülen düz tabanlığa tedavi yaklaşımı aynı olmamaktadır. Yaşamın ilk 10 senesinde düz taban olan çocukların bir çoğunda düz tabanlığın gerilediği görülmektedir. Genellikle bu hastaların herhangi bir şikayeti yoktur. Daha az sıklıkla şikayeti olan hastalarda ayak tabanında ve bilek çevresinde ağrı görülebilir. Bu dönemde daha çok ailenin kaygıları ve kozmetik sorunlar ön plana çıkmaktadır. Aileler çocuklarında kalıcı bir yürüme bozukluğu gelişebileceğinden veya ileride bazı meslekleri yapmalarında engeller oluşabileceği yönünde kaygı duymaktadır. 

Çocuklardaki düz tabanlıkta ayrım yapılması gereken en önemli nokta, bu hadisenin çocuğun genel gelişiminin bir parçası mı olduğu yoksa tedavi edilmediği takdirde ileride kalıcı bir sakatlığa neden olabilecek bir patoloji mi olduğudur. Bunun tespiti de konunun uzmanı tarafından değerlendirilmesi ile mümkündür.

Doç.Dr.Aybars Kıvrak,''Çocuklarda düz tabanlığın tedavisi altta yatan nedenlere bağlı olarak değişmektedir. Eğer doktor tarafından bu durumun çocuk gelişiminin doğal bir parçası olduğu düşünülüyorsa hasta sadece rutin doktor kontrollerine çağrılır. Bu hastalarda özel ayakkabıların veya cihazların kullanımında hastanın fayda sağlayacağı konusunda literatürde yeterli kanıt bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra kas ve kemik hastalıklarına bağlı olarak görülen çocukluk çağı düz tabanlıklarında durum biraz daha farklıdır. Bu hastalarda özel ayakkabı-cihaz kullanımı ve cerrahi tedaviler (yumuşak doku ve kemik ameliyatları) ön plana çıkmaktadır.''dedi.

Çocuklarda Düz Tabanlık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Düz tabanlık tedavisinde hastanın yaşı ve düz tabanlığın çeşidi önemlidir. Özellikle esnek düz tabanlık durumunda hastanın şiddetli ağrıları yoksa genellikle tedaviye gerek duyulmaz. Çocuklarda ayaktaki arklar 10-11 yaşına kadar gelişmeye devam eder. Bu nedenle ciddi sorun yaşamayan çocuklarda düz tabanlığın cerrahi yollarla tedavisi genellikle önerilmez. Çocuklarda düz tabanlığın en önemli nedenlerinden bir tanesi aşil tendonu sorunlarıdır. Bu nedenle öncelikle parmak ucunda yürüme gibi aşil germeye yönelik egzersizlerle tedaviye başlanabilir. Ayrıca bu dönemde uygulanabilecek cerrahi dışı yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

• Düz tabanlığa bağlı olarak çocuğun ayak veya bacağında ağrı varsa uzman doktor ağrıyı hafifletmek için ayağına uyum sağlayan kemer destekleri, bir başka ifadeyle ortez cihazları, önerebilir. Bu cihazlar çocuğun ayak kıvrımlarını destekleyecek şekilde ayarlanabilir.
• Çocukluk çağında çocuğun ayak yapısını destekleyen ortopedik özelliği olan ayakkabılar tercih edilebilir.
• Alanında uzman kişiler tarafından uygulanan fizik tedavi çocuğun ağrılarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Bu dönemde çocuklara koşu gibi ağır sporlar yerine yürüyüş gibi daha az yorucu sporlar yaptırmak daha iyi bir tercihtir.
• Fazla kilosu bulunan çocuklarda ayağa daha fazla basınç uygulanır ve bu durum ağrıların şiddetini artırabilir. Düz tabanlık sorunu bulunan çocukların alanında uzman bir hekim kontrolünde kilo vermesi ağrılarını hafifletebilir.

Düz tabanlık tedavisi ile amaçlanan öncelikle ağrıları azaltmaktır. Bu nedenle genellikle cerrahiye başvurulmaz. Ancak kontrol altına alınamayan ağrı durumunda doktorun gerekli görmesi halinde cerrahi yöntemler kullanılabilir. Cerrahi yöntemler aşil tendon kısalığı, ayağın arkasında veya önünde kemik çıkıntılı varlığı, kemiklerde kaynaşma problemi gibi anatomik sorunların giderilmesini amaçlanır.

Düz Tabanlık Çocukluk Hastalığı mıdır?

Düz tabanlık genellikle bebeklik çağında normal kabul edilen bir durumdur. Çocuğun yaşının ilerlemesi ile birlikte ayak kemikleri gelişimini tamamlar ve ayağın kemersiz görünümü büyük ölçüde kaybolur. Ancak düz tabanlık sadece çocuklara özgü bir hastalık değildir. Bazı düz tabanlık vakaları çocukluk çağında başlar ve ilerleyen yaşlarda şiddeti artar. Bazı düz tabanlık vakaları ise ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. Düz tabanlık doğuştan gelen ve edinilmiş düz tabanlık olmak üzere iki alt sınıfta incelenebilir. İlerleyen yaşlarda ortaya çıkan düz tabanlık edinilmiş düz tabanlık olarak kabul edilir. Obezite gibi faktörler ayağa fazla basınç uygulanmasına neden olduğundan edinilmiş düz tabanlığa yol açabilir.