Rastgele 100 kişiyi çevirip “bahçeli bir evde mi yaşamak istersiniz yoksa apartman dairesinde mi” diye sorsak sanırım 99’u müstakil hayatı tercih edecektir. Hemen hepimizin düşlediği yaşam tarzı olmasına rağmen müstakil yaşama geçiş kararı alabilme cesaretini gösterenlerin sayısı oldukça az. Bunu insani bir beklenti ve tercih yerine radikal bir karar olarak değerlendirenler ise o adımı muhtemelen asla atamayacaklar. Pandeminin etkisiyle bu yaşam tarzına rağbet artmış olsa da hayatın dinamikleri ve ekonomik gerçekler insanları zorluyor. Müstakil ev fiyatlarının çoğu zaman daire fiyatlarından daha yüksek olması “bir arazi alıp kendi evimi yapabilir miyim” düşüncesini tetikliyor. Peki; gerçekten de kendi evinizi, hayal ettiğiniz gibi ve daha ucuza yapabilir misiniz? Konut yapım sürecini arazi, proje, inşaat ve mevzuat şeklinde sınıflandırarak irdeleyelim.

ARAZİ VE MEVZUAT

Bir arazinin uygunluğunu fiziki, altyapısal, yaşamsal ve mevzuata uygunluk olarak basitçe sınıflandırabiliriz. Her araziye ev yapamayacağınız gibi mevzuat izin verse dahi yol, elektrik, su, uygun eğim vb. birçok özellikten yoksun bir araziye ev yapmak istemezsiniz çünkü bazı durumlarda altyapı maliyeti yapı maliyetini bile aşabilir.

PROJE VE MEVZUAT

Her açıdan uygun bir araziye sahipseniz evinizin projesinin çizilmesi ve ilgili yönetimden izin alınması gerekir. Bunun için asgari mimar ve mühendise, bazı durumlarda ise makine, ısı, harita ve elektrik mühendislerine ihtiyacınız vardır. Projenin araziye ve iklime uygunluğundan kullanışlılığına kadar birçok detay hakkında kararlar vererek bürokratik süreçleri yönetmeniz gerekeceğinden sizi zorlu bir öğrenme sürecinin beklediğini bilmelisiniz.

İNŞAAT VE MEVZUAT

Bir eve bakarken aslında evin % kaçını gördüğünüzü ancak inşaat sürecini baştan sona yaşayarak fark edebilirsiniz. Bu süreci yaşadığınızda düz bir duvarın ardında boruların, kabloların ve yalıtım malzemelerinin, bastığınız parkenin altında birçok altyapı, yalıtım ve ısıtma katmanlarının, suladığınız bahçe toprağının altında evinize ulaşan temiz su, pis su, elektik ve drenaj sistemlerinin bulunduğunu öğrenirsiniz. İnşaatın en zor yönlerinden biri bütün işlerin birbirine bağlı bir sıralama ile yürümek zorunda olmasıdır. Bir duvarı boyamak için önce sıvamalı, sıvamak için elektrik - su hatlarını çekmeli, hat çekebilmek için duvarları kırmalı, kırmak için ise önce örmelisiniz. Konusunda uzman ve dürüst ustaları bulsanız bile her birini ayrı ekiplerin inşa ettiği bu iç içe sistemlerin sağlam ve zamanında yapılabilmesi için çok ciddi bir planlama, yönetim ve denetim gerekir. Özellikle kurumsal geçmişe sahip olanlar “onlar birbirleriyle organize olur” diye düşünseler de inşaatta işler öyle yürümez. Siz sucuya “musluğu tak” dediğinizde alacağınız cevap “mobilya bitmeden takamam”, mobilyacının cevabı ise “seramik bitmeden yapamam” olacaktır.  Kendi evinizi yapıyorsanız sucu, mobilyacı, seramikçi vb. tüm ekiplerin koordinasyonunu sağlamanız gerekir. Aksi halde 4 ayda bitirmeyi planladığınız inşaatın yıldönümünü şantiyede kutlarsınız.

MALİYET

Kendi evinizi yaparak maliyeti azaltabileceğinizi düşünmenizin altında yatan fikir aracıları azaltmaktır. Araziyi kendiniz bularak emlakçıyı, projeyi bizzat çizerek mimarı, inşaatı yaparak da müteahhidi… Listeyi dilediğiniz kadar uzatabilirsiniz ancak üstlendiğiniz her işte hataya daha açık olacağınızı ve sorumluluğunuzla birlikte stresinizin de artacağını unutmamalısınız. Yapı izni olmayan bir arazi elinizde kalabilir, yanlış proje kullanışsız bir yapıya dönüşebilir veya tahmin ettiğinizden çok daha uzun zaman ve para harcanabilir. Çoğunluk müteahhitlerin önemli bir iş yapmadıklarını, her şeyi ustaların yaptığını ve başlatılan sürecin kendiliğinden ilerlediğini düşünme eğilimindedir ancak bu bir fabrikanın müdürsüz de aynı verimle çalışacağını düşünmek gibidir. Müteahhidi aradan çıkardığınızda mesleki tecrübe, ilişki ağları, mevzuat hakimiyeti, teknik planlama yeteneği ve ekip kurma- yönetme becerisi gibi birçok şeyi de aradan çıkarmış olursunuz. Bir müteahhit ile aynı satın alma gücüne sahip olmanız, aynı hızda ve kalitede ekip kurmanız veya süreç yönetmeniz mümkün değildir. Çok bilgili ve şanslı değilseniz emsal eve aynı kalitede ve daha ucuza sahip olmanız olanaksızdır.

Birçok mecrada yazdıklarımın aksini iddia eden popülist yayınlarla karşılaşabilirsiniz ancak işin aslı öyle değil. İnşaat çok katmanlı, uzun süreli, son derece teknik ve pahalı bir iştir. Süreç içerisinde onlarca kurum ve kişiyle iletişime geçerek yüzlerce karar almanız gerekirken, yüzlerce hata olasılığından sadece birinin gerçekleşmesi dahi sizi tasarruf noktasından zarar noktasına ışık hızında ulaştırabilir. Arazi + Proje + İnşaat + Mevzuat bilgisine sahip, çalışkan, planlı, sabırlı, bol zamanı olan ve tahmini bütçenin en az %40 fazlasına sahip biriyseniz kendi evinizi yapmaya kalkışmanız mantıklı karşılanabilir. Ancak bunlardan herhangi birine sahip değilseniz bu hayatınızda verdiğiniz en kötü kararlardan birine dönüşebilir.