Hafta sonu veya resmi tatil günü çalışırsam ne kadar ek ücret almalıyım sorusu hemen her çalışanın aklına bir dönem takılmıştır. Sadece çalışanların değil İnsan Kaynakları uzmanlarının bile tereddütte kaldığı noktalar yok değil. Mesai ücretlerinin hangi durumlarda ne şekilde hesaplanacağı 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41.46. ve 47. maddelerinde açıklanmış olsa da farklı işyerlerinde farklı uygulamalarla karşılaştığım için bu konuyu irdeleyip olabildiğince basit bir dille anlatmaya çalışacağım.

Mesailer Hafta içi, Hafta tatili ve Ulusal bayram (resmi tatil) mesaileri şeklinde 3’e ayrılır ve bordroya nasıl yansıtılacağı bu 3 türden hangisine dahil olduğuna bağlıdır.

1. HAFTA İÇİ MESAİSİ

Hafta içi mesaisi bir personelin hafta tatili gününe ve resmi tatillere denk gelmeyen diğer çalışma günlerinde, günlük çalışma saatinin üzerinde yaptığı çalışmalara denir. Mesai ücretinin, haftalık 45 saat çalışma süresi dolmadan önceki çalışmalarda personelin saatlik ücretinin %25, haftalık 45 saati aşan çalışmalarda ise personelin saatlik ücretinin %50 fazlası ile hesaplanarak bordroya eklenmesi gerekir.

Örneğin: Bir personel hafta içi her gün 1’er saatten toplam 5 saat mesaiye kalmış ve normal saatlik ücreti 10TL ise:

• Haftalık 45 saatin altındaki mesailerde:

(Normal saat ücreti=10TL)+(saatlik %25 mesai farkı=2.5TL)x(toplam mesai saati=5)=62.5TL şeklinde hesaplanır.

• Haftalık 45 saati aşan mesailerde:

(Normal saat ücreti=10TL)+(saatlik %50 mesai farkı=5TL)x(toplam mesai saati=5)=75TL

şeklinde hesaplanır.

2. HAFTA TATİLİ MESAİSİ

Hafta tatili mesaisi bir personelin hafta içi çalışmaları karşılığında hak ettiği tatil günü yapılan fazla çalışmalara denir. Mesai ücretinin, haftalık 45 saat çalışma süresi dolmadan önceki çalışmalarda personelin saatlik ücretinin %25, haftalık 45 saati aşan çalışmalarda ise personelin saatlik ücretinin %50 fazlası ile hesaplanarak bordroya eklenmesi gerekir. Ancak bir personelin hafta tatiline hak kazanması için hafta içi çalışmaları ile 45 saati doldurması gerektiği esasından hareketle genellikle %50 fazlası ile hesaplanır.

Örneğin: Bir personel hafta tatili gününde toplam 5 saat mesaiye kalmış ve saatlik ücreti 10TL ise:

• Haftalık 45 saatin altındaki mesailerde:

(Normal saat ücreti=10TL)+(saatlik %25 mesai farkı=2.5TL)x(toplam mesai saati=5)=62.5TL şeklinde hesaplanır. 

• Haftalık 45 saati aşan mesailerde:

(Normal saat ücreti=10TL)+(saatlik %50 mesai farkı=5TL)x(toplam mesai saati=5)=75TL şeklinde hesaplanır.

Burada şu soru akla gelebilir: Hafta içi mesaisi ile hafta tatili mesaisi arasında fark olması gerekmiyor mu? Hafta tatili mesaisinde personel çalışmasa da saatlik 10TL ücretini alacaktı. Bu durumda hafta içi mesaisi ile hafta sonu mesaisini birbirinden ayıran şey nedir?

CEVAP: Burada sunduğum örnekler mesai farklarının bordro üzerine nasıl yansıtılacağını anlatmaktadır.  Hafta tatilinde çalışan personelin çalışmasa da alacağı ücreti zaten aylık brüt ücretinin içinde yer aldığından, bordrodaki Hafta tatili (hafta sonu) mesaisi kısmına bu şekilde yansıtılmalıdır.

Aslında o gün için personelin kazancı:

(Normal saat ücreti=10TL)+(saatlik %50 mesai farkı=5TL)x(toplam mesai saati=5)=75TL’ye ek olarak, çalışmasa da alacağı ve aylık brüt ücretinin içinde yer alan (Günlük ücreti)’dir. Hafta içi mesailerini hafta tatili (hafta sonu) mesailerinden ayıran, çalışılmasa da alınacak olan ücrettir ve o ücret zaten personelin bordrosundaki aylık brüt ücretinin içinde yer alır. 

3. ULUSAL BAYRAM ve RESMİ TATİL MESAİSİ

Ulusal bayram ve resmi tatil mesaisi, mesai ücretine % üzerinden herhangi bir artış yapılmaksızın, normal bir saatlik veya günlük ücret gibi hesaplanır.

Örneğin: Bir personel Ulusal bayram ve resmi tatile denk gelen bir gün toplam 5 saat mesaiye kalmış ve saatlik ücreti 10TL ise:

(Normal saat ücreti=10TL)x(toplam mesai saati=5)=50TL şeklinde hesaplanır.

Ulusal bayram ve resmi tatil günlerinde yapılan mesailerin %100 zamlı ödeneceğine dair yanlış bir bilgi vardır. 4857 sayılı İş Kanunu 47. maddesinde belirtildiği gibi; bu günlerde çalışılması durumunda % üzerinden herhangi bir fark yansıtılmadan, sadece normal çalışma gibi (günlük veya saatlik) ücret ödenir.

MADDE 47. - Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Son olarak kanunda net biçimde cevabı verilmediğine inandığım bir soruyu paylaşmak istiyorum.

Diyelim ki; Kurban bayramının ilk 3 günü personel mesai yaptı ve bu 3 günden biri personelin hafta tatili gününe denk geldi. Bu durumda ne yapılması gerekir?

Buradan sonrası işveren ya da vekilinin yorumuna kalıyor. Bence hafta tatiline denk gelen gün %50 ücret farkı ile geri kalan günler resmi tatil mesaileri başlığı altında anlattığım şekilde hesaplanmalıdır çünkü mevzuatın genel bakışına ve hakkaniyete uygun düşen, çalışanın lehine olan seçeneğin uygulanmasıdır.

Saygılarımla.