Mesleğimle ilgili en çok karşılaştığım sorulardan birisi: “Firmalar işçileri kendi bünyelerinde çalıştırmak yerine neden ek maliyetlere katlanarak taşeron / alt işveren firmalarla çalışırlar?” Kendi kadroları, İnsan Kaynakları departmanları, yöneticileri, idari işleri vb. tüm kurulu düzenleri işler halde iken firmaların bu kararı almasının altında yatan neden nedir? Dışarıdan bakıldığında anlaşılmaz hatta mantıksız geldiğinin farkındayım ancak işin aslı öyle değil.

Taşeron firma ile çalışmanın işletmelere çok sayıda faydası vardır. Özellikle büyük üretim işletmeleri taşeron firmalar ile çalışarak maksimum faydalar sağlarlar. Peki nedir bu faydalar?

Taşeron Firma İle Çalışmanın Faydaları

1- Asıl İşe Odaklanma: Üretici firmaların asıl meziyetleri üretmektir fakat bir işletmenin başarılı olması için sadece üretmesi yetmez. Fabrikanın üretimine sorunsuz devam edebilmesi için lojistik, stok kontrol, yükleme-indirme-taşıma, temizlik, paketleme gibi üretime yardımcı işlerin de kusursuz işlemesi gerekir. Üreticilerin taşeron firmalarla çalışmalarının sebeplerinden birisi de tüm bu yardımcı işleri yönetim ve denetimleri ile birlikte taşeron firmalara devir ederek asıl işleri olan üretime odaklanmak istemeleridir.

2- İstihdam Kolaylığı: Büyük üreticilerin ve kurumsal firmaların belirli standartları vardır. Bu standartlar çeşitli denetim kuruluşlarınca periyodik olarak denetlenir ve işletme puanlanır. Bu standartlar personel alım süreçleri için de geçerlidir. Kurumsal firmaların işe alım süreçleri oldukça uzun sürebilir ve işe alınacak personel için yüksek standartlar belirlenebilir. Bu durumda acil işgücü ihtiyaçlarına çözüm üretmekte zorlanırlar. Taşeron firmalar doğaları gereği hem iş gücü kaynağına hakim hem de denetimlerin çoğundan muaftırlar. Bu şartlar altında kurumsal bir firmanın 30 kişilik bir ekip oluşturması için ciddi bir planlama ve süreç gerekirken, taşeron firmaya "en kısa sürede xx kişilik bir ekip istiyorum" denmesi yeterlidir.

3- Yönetim ve Denetim: Taşerona devir edilen işlerin tüm yönetimi ve denetimi taşeron tarafından takip edilir. Ekibin oluşturulması, iş kıyafetlerinin sağlanması, eğitilmesi, yönetilmesi, denetlenmesi, eksik personellerin yerinin doldurulması vb. tüm işler taşeron tarafından yürütülerek yönetime periyodik aralıklarla raporlama yapılır. Dolayısıyla taşerona verilen işler için işletmenin herhangi bir iş gücü veya zaman harcamasına gerek kalmaz.

4- Maliyet Avantajı: Kurumsal firmaların belirli maaş aralıkları vardır ve herkese bu ücret planına göre ücret ödenir. Örneğin; firmada forklift operatörlüğü maaşı kıdemine göre 10.000,00 - 12.000,00TL aralığında ise, yeni alınacak bir forklift operatörünün maaşı en az 10.000,00TL olacaktır. Ancak taşeronun böyle bir standardı yoktur. Taşeron forklift operatörünü daha düşük ücretle temin edebilir ve çalıştırabilir. Böylece firma hem kendi maaş politikasını bozmamış olur, hem tasarruf eder, hem de yönetimi ve denetimi taşerona devir ederek iş yükünden kurtulmuş olur.

5- Esnek Çalışma: Üretici firmaların yıllık planları ve bu planlara uygun bütçeleri vardır. Bu bütçe / plan çizelgesinde yıl içerisinde kaç personelle çalışılacağı da tahmin edilerek bütün çalışmalar bu yönde yapılır. Gerekli sayıya ulaşmak için personeller işten çıkarılır veya yeni personeller istihdam edilir. Ancak yıl içerisinde yaşanan ani üretim değişiklikleri, planlama hataları, üretim hattında meydana gelen arızalar vb. sebeplerle yaşanan eksik stok durumlarında acilen personele ihtiyaç duyulabilir. Bu ihtiyaç geçici bir süreliğine olabilir veya belirli bir dönem içerisinde dengesizlik arz edebilir. Bu gibi durumlarda üreticiler hızlı çözümler üretemezler ancak taşeron firma istihdam havuzunda yer alan personellerden bir ekip oluşturarak kısa sürede talebe cevap verebilir.

6- Sendikal Avantaj: Taşeron firmalar ile çalışmanın bir diğer sebebi de sağladığı sendikal avantajdır. Sendikalar ile sorunlar yaşayan firmalar taşeron firmalarla çalışarak esneklik oluşturmaya çalışırlar. Taşeron firma işçileri de sendikalara üye olabilirler ve sendikal faaliyetlerde bulunabilirler ancak ülkemizdeki mevzuat taşeron işçilerin sendikal haklardan yararlanması için yeterli alt yapıyı sağlayamadığından ve taşeronluk sözleşmeleri genellikle yıllık olduğundan taşeron işçilerinin birlikte hareket etme ve sendika çatısı altında birleşme olanakları sınırlıdır. Bu noktada ilk akla gelen; “sendika üyesi olmak bir anayasal haktır ve engellenmesi suçtur” olabilir ancak unutulmamalıdır ki “bir işi mevzuata uygun olarak taşerona/alt işverene devretmek de anayasal bir haktır ve engellenemez.” Burada odaklanılması gereken işin taşerona/alt işveren devredilme sebebinin çalışanların haklarını kısıtlamak olup olmadığı ve çalışma standartlarının mevzuata uygunluğu olmalıdır. Her zehirin bir panzehiri, her kayıt zorluğunun bir kayıt dışılığı doğurduğu unutulmamalıdır ve tüm sorunların çözümünde denge esaslı bir bakış açısına sahip olunmalıdır.