Yılbaşı yaklaştıkça ülkenin değişmez gündemlerinden olan Asgari Ücret senaryoları da artıyor. Kimileri 9-10BinTL seviyelerinden bahsederken kimileri ise 7-8BinTL seviyelerinin daha gerçekçi olduğunu dile getiriyor. Ülkenin içinde bulunduğu enflasyonist ortam ve 2023’ün seçim yılı olması tahminlerin üzerinde artış beklentilerini tetiklerken, yapılacak artışın enflasyonu körüklemesi ve bunun seçim sonuçlarına olumsuz yansıması da olasılıklar dahilinde. Kim ne düşünüyor ve hangi senaryo hangi argümanlarla savunuluyor birlikte irdeleyelim.

Asgari Ücret 7-8 Bin TL Seviyelerini Aşmaz

Hükümetin “çalışanı enflasyona ezdirmeyiz” söylemini baz alarak “enflasyon + refah payı” hesabı üzerinden hareket eden bu grup, gerçekleşen enflasyonun birkaç puan üzerinde bir artışın yaşanacağını öngörüyor. 2022 Ocak (%50) – Temmuz (%30) dönemlerinde %80 zamlanan asgari ücret ve TÜİK verilerine göre Ekim sonu %85,51 hesaplanan yıllık enflasyon baz alındığında artışın %40-45 (7.700/8.000TL) bandında olması gerektiğini, bunun üzerinde bir artışın kontrol altında tutulmaya çalışılan enflasyonu tetikleyeceğini ve bunun hem ekonomi yönetimi hem de seçim sonuçları açısından olumsuz sonuçları olacağını düşünüyorlar. Geçim sıkıntısının muhakkak giderilmesi gerektiğini ancak seçim popülizmiyle yüksek artış yapmanın “kaş yaparken göz çıkarmak” olacağını iddia ediyorlar.

Asgari Ücret 8-9 Bin TL Aralığında Olur

Söylemler ve göstergeler 7-8BinTL aralığını işaret etse de bu artışın geneli memnun etmeyeceği, seçime kadar geçecek 6 aylık dönemde bu artışın enflasyon karşısında etkisini kaybedeceği ve bunun seçim sonuçlarına olumsuz etki edeceği kanısında olanlar “seçimi kazanmak için beklentinin üzerinde bir artış” ihtimalinin yüksek olduğunu savunuyorlar. Beklentinin üzerinde bir artış yaşanmazsa ekonomik açıdan yıpranmış ve geçinmekte zorlanan asgari ücretlinin memnun edilemeyeceğini, bunun da iktidar tarafından görmezden gelinemeyeceğini söyleyenler, ekonomi yönetiminin elindeki tüm enstrümanlarla seçime kadar geçecek dönemde dolar başta olmak üzere enflasyonu artıracak unsurları güçlü müdahalelerle kontrol altında tutabileceğini, “geçim sıkıntısı ve seçim sonuçları ikileminin” ancak bu orta yollu artış oranı ile sağlanabileceğini iddia ediyorlar.

Asgari Ücret 9-10 Bin TL Aralığında Olur

Cumhuriyetin 100. Yılı olması, yerli otomobil TOGG’un yollara çıkması, TOKİ İlk Evim kuralarının tamamlanması, Milli Muharip Uçağın görücüye çıkması, Karadeniz doğalgazının sisteme verilmesi, Akkuyu Nükleer Enerji Santralinin açılması ve benzeri etkinliklerle 2023’ün iktidarın şov yılı olacağını savunanlar bu şovun asgari ücret artışında da gerçekleşmesini bekliyorlar. Yılın başında maaş zamlarıyla başlayacak olan sürecin seçime kadar yükselen bir ivmeyle devam edeceğini öngörmekle birlikte bu popülist yaklaşımın enflasyonu tetiklemesinin kaçınılmaz olduğunu ekliyorlar. Enflasyonun çok üzerinde bir artışın tüm mal ve hizmet fiyatlarını direkt olarak etkileyeceğini, bu artışa bağlı zamların Şubat-Mayıs 2023 döneminde satın alma gücünü yeniden yok edeceğini ve bu nedenle seçimlerin erkene alınma ihtimalinin yüksek olduğunu öne sürüyorlar. Büyük sanayi kuruluşlarından küçük esnafa kadar tüm iş çevrelerinin maliyetlerinin beklentilerin üzerinde artması mal ve hizmet fiyatlarının da beklenilenin üzerinde artmasına yol açacağından, ekonomi yönetiminin enflasyonu baskılamak için ihracat kısıtlamalarına kadar varan müdahalelerinin olabileceği öngörülüyor ve yeni bir enflasyon sarmalının kaçınılmaz olduğu ancak seçimi kazanmak için bu riske girileceği iddia ediliyor.

Asgari Ücret Ne Kadar Olmalı?

Türkiye’de asgari ücretlinin çalışma şartları, alım gücü, çalışma hayatı içerisindeki asgari ücretli oranı, Avrupa ile kıyaslaması gibi konular düşünüldüğünde fark ediyorum ki “asgari ücret ne kadar olmalı” sorusu ayrı bir makale hatta bilimsel çalışma konusu. Bu nedenle “insanca yaşamak” başlığı altında kısaca değinmekle yetineceğim. Ekim 2022 itibari ile ülkemizde 4 kişilik bir aile için açlık sınırı 7.425TL, yoksulluk sınırı ise 24.186TL olarak hesaplanıyor. Ekonomik dengeler, enflasyonist etki, sanayi yatırımlarının devamı, vergi - kayıt dışı istihdam korelasyonu gibi konular tabi ki çok önemli ancak önceliğin insanca yaşama verilmesi ve asgari ücret belirleme kriterlerinde öncelikle çalışanların yaşam standartlarının yükseltilmesinin amaçlanması gerektiğini düşünenlerdenim. İşler beklendiği gibi gitmediğinde iş dünyasının ve ekonomi yönetiminin elindeki diğer enstrümanları kullanarak sorunları ötelemesi, gidermesi hatta oyun kurucu vasfıyla düzeni değiştirmesi dahi mümkün. Fakat işler yolunda gitmediğinde asgari ücretlinin elinde sadece maaşı, mesai çalışması ve bulabilirse ikinci iş dışında bir kozu yok. Tek asgari ücretin açlık, iki asgari ücretin yoksulluk sınırının üzerinde olduğu bir hedef belirlenerek politikaların bu hedefe uygun oluşturulmasının “asgari ücretle insanca yaşam, sağlıklı aile ve mutlu toplum” için olmazsa olmaz olduğunu düşünüyorum.