İş yaşamının gittikçe büyüyen bir ihtiyacı ve büyüme potansiyeli her geçen gün artan önemli bir parçası olmasına rağmen birçok bilinmezliği de beraberinde getiren yeni bir unsur olan “Çağrı Üzerine Çalışma” kavramını irdeliyoruz.

1- ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA NEDİR?

Çağrı üzerine çalışma; bir personelin kesin olarak belirlenmemiş günlerde işyerine çağırılarak çalıştırılması yöntemine dayalı bir Kısmi Süreli Çalışma biçimidir.

2- YÖNETİM VE MALİYET AÇISINDAN AVANTAJLI MIDIR?

İşçilik ihtiyacının belirsiz ve/veya düzensiz olduğu işyerlerinde ihtiyaç oluştukça ve sadece ihtiyaç olunan gün veya saat kadar işçilik hizmeti edinmeyi sağlaması açısından ekonomik bir çalışma türüdür. Ancak, en az ve en fazla çalışma süreleri, bu sürelerin aşılması durumunda statünün durumu, hafta tatili hak edişleri, resmi tatiller, kıdem tazminatları vb. konular devreye girdiğinde yönetimi oldukça zor bir çalışma türüdür.

3- YEVMİYECİ PERSONEL KIDEM TAZMİNATI / YILLIK İZİN HAK EDER Mİ?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 13. Maddesinde Kısmi Süreli çalışan personelin sadece sözleşmesinin kısmi olmasından dolayı farklı bir işleme tabi tutulamayacağı açıkça ifade edilerek, çağrı üzerine çalışan personellerin de kıdem tazminatı ve yıllık izin hak edişleri olduğu belirtilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu 13. Madde: “Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.“

3/A- YEVMİYECİ PERSONELİN YILLIK İZİN HAK EDİŞİ NASIL HESAPLANIR?

Bu hak edişler, personelin çalışmış olduğu süreyle orantılı olarak kullandırılır.

Örneğin; çağrı üzerine çalışan personel haftada 20 saat çalışıyor ise, 14 günlük yıllık izin süresine karşılık gelen çalışma zamanı olan 40 saatin ücretini hak eder.

Çalışma düzensiz ise; personelin çalışma gün ve saatleri haftadan haftaya, aydan aya değişkense yıl ortalamasının alınması hakkaniyet açısından en doğru yöntem olacaktır.

3/B- YEVMİYECİ PERSONELİN KIDEM TAZMİNATI HAK EDİŞİ NASIL HESAPLANIR?

Bu konuda farklı yargı kararlarına rastlamak mümkünse de uygulamanın yine personelin çalışmış olduğu süreyle orantılı olarak yapılmasının doğru olduğu kanaatindeyim.

Örneğin; çağrı üzerine çalışan bir personel haftada 20 saat çalışarak bir yılını doldurmuş ve kıdem tazminatını hak etmişse, tazminat tutarı olan bir aylık brüt ücretinin fiili çalışmasına uygun olarak hesaplanması gerekir. Yani; ayda 80 saatlik çalışmanın brüt karşılığı ne ise kıdem tazminatı hak edişi o olmalıdır.

Çalışma düzensiz ise; personelin çalışma gün ve saatleri haftadan haftaya, aydan aya değişkense yıl ortalamasının alınması hakkaniyet açısından en doğru yöntem olacaktır.

4- YEVMİYECİ PERSONEL RESMİ TATİLLERDE ÇALIŞMAZSA ÜCRET HAK EDER Mİ?

Çağrı üzerine çalışan personelin iş sözleşmesinde haftada kaç gün çalışılacağı belirlenmişse, bu saatin resmi tatillere denk gelen kısmını çalışmasa da hak eder. Ancak sözleşmede saat belirtilmemişse resmi tatil hak edişinin ne şekilde olacağı konusu tartışmalı bir konudur.

5- YEVMİYECİ PERSONEL EN AZ VE EN ÇOK ÇOK KAÇ SAAT / GÜN ÇALIŞTIRILABİLİR?

Buradaki esas unsur haftalık çalışma günü değil, haftalık çalışma saatidir. Çağrıya dayalı çalışan bir personel günde en az 4 saat, haftada ise en az 20 saat çalıştırılmalıdır.

Çağrıya dayalı çalışan bir personel günde en fazla 11 saat, haftada ise en fazla 30 saat çalıştırılmalıdır. Bu süreyi aşan çalışmalar yapılması durumunda fiilen çalıştığı süreler dikkate alınır ve ne şartla olursa olsun haftalık 45 saatlik çalışma yapan personele SGK nezdinde eksik gün bildirimi yapılamaz ve haftalık 45 aşan çalışmaları mesai çalışması olarak hesaplanarak işleme alınmalıdır.

6- YEVMİYECİ PERSONELİN SGK BİLDİRİMLERİ NE ŞEKİLDE YAPILMALIDIR?

Çağrı üzerine çalışan personellerin SGK bildirimleri, çalışma saatleri toplamının 7,5’a bölünmesiyle bulunan gün üzerinden yapılır.

Örneğin; toplamda ayda 120 saat çalışan bir çağrıya dayalı personelin SGK bildirimi: 120/7,5=16 gün şeklinde yapılır. Yarım günler tam güne tamamlanır. (Örneğin; 17,5 gün değil 18 gün)

7- YEVMİYECİ PERSONEL ÇALIŞMA SÜRESİNİ AŞARSA NE YAPMALIYIZ?

Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliği’nin 101. maddesinde açıkça ifade edildiği gibi; kısmi süreli sözleşme ile çalışan bir personelin çalışma süresi sözleşmede veya mevzuatta yer alan süreleri aşarsa oluşan yeni fiili çalışma dikkate alınmalıdır ve o döneme ait bütün hesaplamalar kısmi süreli bir personele göre değil, tam zamanlı bir personele göre yapılmalıdır.

8- YEVMİYECİ PERSONELE EN AZ KAÇ GÜN ÖNCEDEN ÇAĞRIDA BULUNMAK GEREKİR?

Çağrıya dayalı çalışan bir personele en az 4 gün önceden çağrıda bulunmak gerekir.
 

En merak edilenlerden olan” Yevmiyeci Personel hafta tatili hak eder mi ve mesai yapabilir mi” sorularını bir sonraki yazıya saklayalım.