MERAK, canlıları yeni şeyler öğrenmeye yönlendiren bir histir, bir şeyi anlamak veya öğrenmek için duyulan istektir. “Merak ilmin hocasıdır.” sözü boşuna denmemiştir. Gerçekten de bilgi sürecinin ilk adımı merak etmektir. Öğrenme merakla başlar. Doğumdan itibaren sürekli bir şeyler öğrenme çabası içinde oluruz. Merak etmenin en temel belirtisi SORU SORMAKTIR. Soru soran konuyla ilgili bir şeyleri merak ettiği için sorar. Merak etmenin kökeninde ise DÜŞÜNCE vardır. Düşünen insan merak eder, merak eden de soru sorar. Bir toplumda sorular azalıyorsa düşünme de azalıyor demektir. Ne kadar düşünüyorsanız o kadar merak ederiz; ne kadar merak ediyorsak o denli düşünürüz.

Çocuklarımızı merak duygusu içinde yetiştirmek bize düşen en temel görevlerden biridir. Ancak böyle düşünen, sorgulayan, bilgili nesiller yetiştirebiliriz...

Hepimizin bildiği gibi, çocuklar genellikle çok meraklıdırlar.  Bir çocuğun büyürken sorduğu "neden" "niçin", "nasıl" ile başlayan sorularını hatırlayalım! Çocuklarımıza bu kavramı öğretmezsek ileride soru sormaktan çekinen, toplum içinde rahat konuşamayan, öğrenme dürtüleri kısıtlanmış bireyler yetiştirmiş oluruz...

Aslında içinde merak duygusu olan her yaşta, her insan öğrenebilir.

 Öğrenmek istiyorsanız merak edin; öğretmek istiyorsanız merak ettirin!

Bizim bir görevimiz de gelecek nesillere düşünce özgürlüğünü, sorma ve öğrenme becerisini bilgiye yönelik merak ile aktarmaktır...

Merak insanın içinde bulunduğu kültürün değerlerinden de etkilenir. Bu konuda yapılan bir araştırmada,  Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Sevilay Yıldız, hayatımızda etkili olan kültür ögelerinden atasözlerinin merakla ilişkisini incelemiş. Bu ilginç çalışmanın merak konusunun toplumumuzda ne kadar yanlış anlaşıldığını göstermesi nedeniyle çok önemli olduğuna inanıyorum. Yapılan araştırmaya göre,  108 Türk atasözünün incelenmesinde 106 atasözünün merakla ilgili olarak olumsuz özellikler taşıdığı, 2 atasözünün ise merakla ilgili olarak olumlu özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Türk atasözleri, Türk insanın dünyaya bakış açısına, Türk eğitim sistemine ve Türk toplumuna şekil veren unsurlar olarak ele alındığı için yapılan araştırma da oldukça önemlidir.

“Sen vurmadın, ben yıkılmadım, ya ne oldu?” ya da “İşte gelsin birisi hani bunun gerisi?” atasözlerinde olayın sebebi sorgulanmakta ve nedeni merak edilmektedir. Sadece bu 2 atasözünde merak konusu sorgulama ile ilişkili olduğundan topluma olumlu bir katkısı vardır ama sadece % 1,85’inin merak kavramı ile ilişkisi olumlu, geri kalan atasözlerinin% 98,15 inin ise merak kavramı ile ilişkisinin olumsuz olduğu görülmüştür...Yani, olumsuz algılama şemsiyesi altında, olanı olduğu gibi kabullenme (3), duyarsızlık (8), çıkar (21), sıkıntı (28), sorgulamama (25), ilişki (1), bireysellik (4), yetinme (2) ve eylemsizlik (16) anlamı veren atasözleri ile karşılaşılmıştır.

O zaman neden Türk kültürünün yansıması olan atasözlerimizde "merak" konusu hep olumsuzlukla ilişkilendirilmiştir?

İnsanlık tarihine bakıldığında önemli bilimsel keşifler ve medeniyetlerin gelişimi insanların doğal merakı sayesinde gerçekleşmiştir. Merak duygusu, insan doğasında vardır. Köreltilmediği takdirde insan, bu merak duygusu ile ömür boyu öğrenmeye devam eder ki amacımız bilgili, donanımlı, araştıran, sorgulayan nesiller yetiştirmektir.

Örneğin:

*Merak kediyi öldürür

*Bin merak bir borcu ödemez

*Çok merak adamı mezara sokar.

*At görür asar, su görür susar.

*Fazla merak iyi değildir.

*İnsanın başına ne gelirse meraktan gelir.

Ne demiştik?

Öğrenmek istiyorsanız merak edin; öğretmek istiyorsanız merak ettirin!

O zaman yepyeni atasözlerine, özdeyişlere sarılacağız ve görevimizin gelecek nesillere düşünce özgürlüğünü, sorma ve öğrenme becerisini bilgiye yönelik merak ile artıracak çağdaş nesiller yetiştirmek olduğunu hep akılda tutacağız...

Diyeceğiz ki;

"Merak zihnin can suyudur"

"Kuş kanadıyla, insan merakıyla uçar"

"Meraksız soru, sorusuz düşünce olmaz"

"Merak, yola çıkmaktır"