“HAKİKATİ KONUŞMAKTAN KORKMAYINIZ” Mustafa Kemal Atatürk

Sansürün babası Abdülhamit’in izinden gidenlerin sansürü 5 Temmuzda başlıyor(muş).

Ah bilimi tanımayan kitleler; yasakların ve sansürün işe yaramayacağını, hatta sansürü koyanlar adına daha olumsuz sonuçlar doğuracağını hiç anlamamışlar demek ki! Tarihten de derslerini alamamışlar.

Size bu köşe yazısında  Abdülhamit’ten ve o zamanın sansürlerinden örnekler vermek istedim. Bir tazden* okudum. Osmanlı Devleti’nde ilk “sansür kararnamesi” Abdülaziz döneminde (1861-1876) yayımlanmıştı ama II. Abdülhamid döneminde kapsamı akıl sınırlarını aşan boyutlara ulaştı. Kapsamına yalnız gazete ve dergileri, kitapları almakla yetinmeyen, tramvay biletlerine, ilanlara, konyak şişesi etiketlerine kadar akla gelen ve gelmeyen her şeye yönelen bir sansür! Sonuç mu? Sansüre rağmen Abdülhamit başaramadı gerçekleri değiştirmeyi!

Örrneğin o dönemde  Ermenistan, Girit, Kanun-ı Esasi, hukuk-ı millet, ıslahat, hürriyet, müsavat, vatan, Cumhuriyet, bomba, millet, zulüm, adalet, deli, birader, hasta, hürriyet, vatan, millet, zulüm, adalet, yıldız, tepe, sakal, boya, burun, halletmek, tahta kurusu anarşi, özgürlük, grev, anayasa, ihtilal, suikast, dinamit, sosyalizm, neşir ve işâa (duyurmak) , intihab etmek (seçmek), serkeşlik, batmak, çalmak, zehirlemek,  ‘nahoş’, ‘bedbahtız’, ‘serbest değiliz’ asi, fakir, genç (Genç Türkler’den dolayı), kırmızı (Kızıl Sultan’dan dolayı), cahil, muti, gayr-i muti gibi] . Murad gibi kelimelerin yasaklı kelimelermiş

“Abdülhamid zamanında ihtilâllerden bahsettiği için tarih ortadan kaldırılmıştı

Halit Ziya Uşaklıgil “hürriyet, vatan, millet, zulüm, adalet” gibi kelimelerin yasaklı kelimelerden olduğunu “ihtilal, isyan, suikast” gibi kelimelerin okul kitaplarından çıkarıldığını, “sakal” kelimesinin padişahın boyalı sakallarından dolayı, “birader” kelimesinin Sultan Murad’dan dolayı, “tepe ve yıldız” kelimelerinin Yıldız Sarayını çağrıştırdığı için yasaklı olduğunu belirtmiştir. “Burun” kelimesinin yerine çıkıntı kelimesinin kullanıldığını, ” halletmek” kelimesinin tahtan indirmek anlamında kullanılan hall kelimesi ile ses benzerliğinden dolayı yasak olduğunu belirtmiştir. Hüseyin Cahit “tahta kurusu” kelimesinin de “tahtın kurusun” olarak anlaşılabileceğinden yasaklandığının altını çizmiştir.Kimya kitaplarında AH=0 ifadesi Abdülhamid=0 gibi anlaşılacağından dolayı bu şekilde kullanımların yasak olduğunu ifade etmiştir.

Daha böyle yüzlerce örnek var. Üstünden 100 seneden fazla geçmiş ama örümcekler aynı…

Ne yapalım bu da geçecek deyip, Atatürk ile başladığım yazımı yine Atamız ile biitrmek isterim!

“Fikirler, cebir ve şiddetle, top ve tüfekle asla öldürülemez. Hakikati konuşmaktan korkmayınız. “- Mustafa Kemal Atatürk

*II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE KİTAPLAR ÜZERİNDE SANSÜR UYGULAMALARI (1876-1909)

Çağrı ÇALIŞKAN

Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Programı