Sıcaklar aniden bastırdı, üstelik küresel ısınma, mevsim değişiklikleri derken, hızlı ve büyük sıcaklık değişiklikleri yaşayabilmekteyiz. Bir gün 40 dereceleri yaşarken ertesi gün 10 derece düşüşle yağmura maruz kalabiliyoruz. Geçtiğimiz hafta 27-30 derecelerde seyreden hava sıcaklıkları, sadece rahatsızlık hissi yaratmakla kalmıyor, aynı zamanda sağlığı tehdit edici etkiler de oluşturuyor.
Geçtiğimiz yıllarda Avrupa, Amerika ve uzak doğu’da çok sayıda insan sıcak havaya bağlı sağlık sorunları yüzünden hayatını kaybetmişti. Özellikle yaşlılar, çocuklar, hamileler, kronik hastalığı olanlar (kalp ve damar hastalığı, şeker hastalığı, hipertansiyon, böbrek hastalığı, karaciğer hastalıkları, psikiyatrik hastalıklar), psikiyatrik ilaçlar veya idrar söktürücü ilaç kullananlar, kronik alkolizmi olanlar, efor gerektiren iş yapanlar daha fazla risk altında bulunuyorlar. Bu nedenle sıcaklık artışının sebep olabileceği problemleri öğrenmeli ve olabildiğince önlemimizi almalıyız.
Sıcaklık artışı nelere sebep olabilir?
Sıcak krampları: Çok kullanılan kol, bacak ve karın kaslarında daha sık olan, kısa ama tekrarlayıcı ve can yakıcı hissiyattır. Bu hastalarda terleme mekanizması normaldir ve vücut ısısında artış görülmez. Krampların sebebi terleme ile su ve tuz kaybedilirken, kişilerin sadece su içmesi ve tuz almamasıdır. Bu kişilerin kan sodyum düzeyi düşer. Sıcak krampı yaşayan hastaların serin yerde dinlenmesi, en az 12 saat ağır egzersizden uzak durması, 1-2 bardak kadar yarım çay kaşığı tuz içeren su ya da ayran gibi sıvılar tüketmesi önerilir. Eğer tedavi edilmezse sıcak bitkinliği gelişmektedir.
Sıcak bitkinliği: Sıcak havalarda damarlarda genişleme olacağı için kan çevre dokularda göllenir, ayrıca aşırı terleme ile vücut sıvılarında da azalma meydana gelir. Dolaşan kan miktarındaki azalmaya bağlı olarak da sıcak bitkinliği gelişir. Hastaların kan basıncı düşer. Halsizlik, bulantı, baş dönmesi, hızlı ve zayıf nabız, yüzeyel solunum gelişir. Aşırı terlemeye bağlı olarak deri nemli görülür. Bu kişiler en yakın sağlık kurumuna götürülmelidir.
Sıcak çarpması: Aşırı sıcak havalarda terleme mekanizmasının bozulması sonucu, vücut ısısının artması ve 41 derecenin üzerine çıkmasına bağlı oluşmaktadır. Özellikle havadaki nem miktarında artış olması terlemeyi engelleyeceği için sıcak çarpması ihtimali artar. Bu durum aniden başlar. Yüksek ateş, halsizlik, baş ağrısı ve baş dönmesi, deride kızarıklık, kuruluk, gerginlik, nabızda hızlanma, bulantı, kusma ve ilerleyen dönemlerde göz çukurlarında belirginleşme, bulanık görme, şuur kaybına sebep olabilir ve hayatı tehdit edebilir. Böyle bir hastanın acilen vücut ısısını düşürmek gereklidir. Bu amaçla hasta serin bir ortama alınmalı, üzerindeki sıkı giysiler çıkarılmalı, soğuk su, klima veya vantilatör ile soğuk uygulama yapılmalıdır. Hastanın şuuru kapalı ise asla su içirilmeye çalışılmamalıdır. Acilen tedavisi gereken bir durum olduğu için en kısa zamanda, en yakın sağlık kuruluşuna başvurması gerekmektedir.
Bu durumları engellemek için, sıcak havalarda tedbir olarak yapmamız gerekenler:
- Güneşin çok etkili olduğu öğle saatlerinde (saat 11.00-16.00) mümkünse dışarı çıkmayın
- Kapalı ve park halindeki araçların içinde kalmayın ve çocuk ve hayvanlarınızı bırakmayın
- Bol, açık renkli, pamuklu, serin tutacak kıyafetler giyin
- Şapka, gözlük, şemsiye gibi sizi güneşten koruyacak aparatlar kullanın
- Bol sıvı tüketin (tercihen su veya ayran), günlük 2-2,5 litre su için ve su içmek için susamayı beklemeyin
- Alkol, kahve, çay, gazlı içeceklerden uzak durun
- Sigara içmeyin
- Aşırı yağlı, kızartma gibi ağır yemekler yemeyin, meyve ve sebze ağırlıklı beslenin
- Açıkta satılan yiyeceklerden kaçının. Sıcak havalar gıdaların bozulma riskini arttırmaktadır.
- Aşırı egzersizden kaçının. Güneşin tepede olduğu saatlerde kendinizi aşırı yormayın.
- Sık sık duş alın. Ancak sıcak altında uzun süre kaldıysanız, hemen soğuk suyla duş almak tehlikelidir, bunun için ılık suyla duş almayı tercih edin.
- Klima sıcaklığına dikkat edin. Sıcak havada uzun süre kaldıktan sonra aniden çok soğuk ortama girmenin kalp krizi başta olmak üzere birçok hastalığı tetikleyebileceğini unutmayın.
- İlaçlarınızı düzenli kullanın.
- Kendinizi kötü hissederseniz hemen en yakın sağlık kurumuna başvurarak doktor yardımı alın.